Bekijk hier het aanbod van workshops tijdens het ochtendprogramma (11:00 - 12:30) van de nationale conferentie nlt 2024. Bij je inschrijving kun je je voor twee werkgroepen aanmelden: eentje uit het ochtendprogramma en eentje uit het middagprogramma. Voor het overzicht van het middagprogramma: klik hier!
Op 6 december 2023 heeft de Vakvernieuwingscommissie NWV concepten gepresenteerd voor de eindexamenprogramma’s van de bètavakken. De eindtermen zijn aan de leden voorgelegd en op basis van hun reacties is een advies opgesteld. Op 14 december zijn ook de concept kerndoelen voor Mens & Natuur gepubliceerd. Hierop hebben sommigen op persoonlijke titel ook commentaar gegeven.
In deze workshop geven we een overzicht van de voorgestelde eindtermen en kerndoelen. En we bespreken onze op- en aanmerkingen daarop. Daarna gaan we in de workshop onderzoeken wat het nieuwe nlt-programma voor kansen kan bieden. Daarnaast staan we stil bij hoe nlt in de onderbouw kan bijdragen aan samenhangend onderwijs voor Mens & Natuur.
Maarten Pieters, Berenice Michels en Pieter Hogenbirk
Gebouwen gebruiken veel energie voor verwarmen, verlichten en ventileren. Bij voorkeur komt die energie uit duurzame bronnen: zonder uitstoot van kooldioxide. We willen ook bouwen op een manier die aarde en klimaat niet aantasten.
In de nieuwe module Duurzaam (ver)bouwen gaan leerlingen in teams aan de slag met een projectgebouw. Liefst een echt gebouw in de omgeving met een opdrachtgever die toelicht. Vanuit de invalshoeken Isolatie, Installatie en Instructie bekijken leerlingen de kenmerken van het gebouw en welke aanpassingen er mogelijk zijn. Ze stellen een realistisch (ver)bouwplan op, waarin ook de kosten worden meegenomen en brengen een offerte uit aan de opdrachtgever.
De module vervangt de havo-modules Duurzaam en niet duur en Nulenergiewoning / Energieneutraal wonen.
In de workshop gaan we kennismaken met:
• de testversie van de module,
• keuzes voor docent en leerling,
• het energietransitie-spel,
• praktische activiteiten.
We horen tijdens de workshop graag waar we de module nog kunnen verbeteren.
Ook zoeken we contact met collega's die de module willen testen.
Jan Jaap Wietsma en Martin van Os
Van kombucha tot brood en van tofu tot yoghurt: veel alledaagse producten worden gemaakt door fermentatie. Fermenteren is weer helemaal hip! Niet alleen onder thuiskoks, maar ook in professionele keukens en in de wetenschap wint deze gecontroleerde vorm van verrotting aan populariteit. De docenten van Wageningen Pre-University hebben in samenwerking met fermentatie-expert Christian Weij een nieuwe lesmodule ontwikkeld. In deze module voor 3 havo & vwo maken leerlingen kennis met de vele mogelijkheden van fermentatie. Eerst wordt aandacht besteed aan de scheikundige, wiskundige en culturele aspecten van het fermentatieproces. Leerlingen gaan ook inzien hoe fermentatie ingezet kan worden als duurzame optie om producten langer houdbaar te maken. In een reeks practica gaan de leerlingen op een culinaire ontdekkingstocht. Ze zullen zelf gefermenteerde producten maken, zoals crème fraîche en gefermenteerde groenten. In het tweede deel ligt de focus op de biologie van ons darmmicrobioom en de relatie met gezondheid. Hoe zit het precies met probiotica en prebiotica en kun je (darm)ziekten tegengaan met gezonde voeding?
Wil je de module toepassen als vakoverstijgende projectweek, of als lessenreeks? Aangezien we nog testscholen zoeken, nodigen we je graag uit om te kijken of het project bij jou op school past.
Anne de Fraiture en Annabel van Dieen
De Duitse natuurkundige Christoph Lichtenberg zei eens: 'Een wetenschappelijk experiment dat een knal veroorzaakt, is beter dan een experiment zonder geluid. Om die reden kan een mens niet nadrukkelijk genoeg aan de hemel vragen: als ik iets mag ontdekken, laat het dan iets zijn dat ontploft.'
Zeg nu zelf, explosies zijn enorm fascinerend, maar ook gevaarlijk. We horen tegenwoordig zo vaak over explosies in het nieuws, dat ze bij het leven lijken te horen. Maar is dat wel zo? Want met uitzondering van vulkaanuitbarstingen zijn natuurlijke explosies enorm zeldzaam.
Hoe ontstaan explosies? Hoe komt het dat er tegenwoordig zoveel meer explodeert dan vroeger? Maar vooral: hoe kunnen we explosies voorkomen en zo onze maatschappij veilig houden? Daar gaat deze spannende en uitdagende module voor de eerste klas over. In samenwerking met het bedrijf Quercus worden leerlingen binnen deze lessenserie opgeleid tot junior explosiedeskundigen die bedrijven adviseren met betrekking tot explosieveiligheid.
Wil jij meer weten hoe deze module de persoonlijke interesse van leerlingen voor het vak nlt kan wekken? Hoe leerlingen veilig leren werken? Wil je ook wat leuke proeven doen? En wil je je daarnaast ook nog verwonderen? Schrijf je dan in voor deze workshop.
Inge van Ulden
In de brugklasmodule Dierenparadijs gaan leerlingen aan de slag met het vraagstuk hoe het welzijn van landbouwhuisdieren, dierentuindieren en huis- en hobbydieren verbeterd kan worden. Ze starten met het verkennen van het begrip dierenwelzijn en onderzoeken hoe dit meetbaar gemaakt kan worden. Daarna leren ze op een praktische wijze wat technisch ontwerpen is en wat daar allemaal bij komt kijken. Vervolgens gaan de leerlingen met de opgedane kennis en vaardigheden in groepjes zelf een hulpmiddel ontwerpen om het welzijn van een zelfgekozen diersoort te verbeteren. Ze maken een prototype dat, indien mogelijk en verantwoord, wordt getest. De module wordt afgesloten met een posterpresentatiemarkt waarbij leerlingen hun idee pitchen.
Tijdens de werkgroep maak je kennis met Design Thinking, een iteratieve ontwerpmethode om problemen op te lossen. Design Thinking kun je gebruiken om met leerlingen te werken aan complexe vraagstukken, maar je kunt het ook in je eigen praktijk als professional toepassen. In de werkgroep pas je deze manier van denken toe op een concrete context: het welzijn van een hobbydier. Je leert stereotype gedrag bij hobbydieren herkennen en oplossingen te bedenken om dit soort gedrag te voorkomen. Ten slotte ga je praktisch aan de slag met het maken van een prototype of maquette. Uiteindelijk ga je naar huis met kennis over Design Thinking en dierenwelzijn en heb je een scala aan (creatieve) werkvormen aangereikt gekregen die je direct in je eigen lespraktijk met leerlingen kunt inzetten.
Leendert Verduijn en Edgar de Wit
We ontwikkelen een lesmodule nlt die kwantummechanica, technologie en biologie met elkaar verbindt. De module gaat uit van toepassingen en biologische contexten om kwantumconcepten te introduceren, inclusief hands-on leerlingactiviteiten. Daarnaast bouwen we een kwantumlab voor scholieren bij het Science Center van de TU Delft zodat leerlingen kunnen experimenteren met kwantum- en nanotechnologie. We doen niet te moeilijk over de vraag “is het wel echt kwantum?”. Ons doel is leerlingen kennis te laten maken met kwantumverschijnselen zodat ze Quantum Ready zijn.
Tijdens de werkgroep presenteren we de eerste hoofdstukken van de nlt-module en is er ruim de tijd om kennis te maken met een aantal van de experimenten die we voor het voortgezet onderwijs beschikbaar willen maken. Voor een aantal activiteiten is het handig als u een eigen laptop mee neemt maar niet noodzakelijk.
Rutger Ockhorst en Henk Buisman
Er is geen huidige lesmodule Robotica voor het VWO. Dat is een groot gemis en daarom wordt een nieuwe nlt module ontwikkeld, waarin er gebruik gemaakt wordt van de Mirte robot. Deze robot wordt door de TU Delft ontwikkeld voor het onderwijs op de TU Delft, maar er zijn ook versies voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Naast een zo laag mogelijke prijs is Mirte uit te breiden met losse modules. Daarmee is het een robot waar je blijvend iets aan hebt en die uitdagend blijft van basisschool tot universiteit.
In deze workshop zullen we eerst kort uitleg geven over de visie en mogelijkheden rondom de Mirte robot. Daarna zal er in tweetallen gewerkt worden aan de robot om een goed beeld te krijgen van de mogelijkheden. We sluiten af met een korte discussie hoe een mogelijke vernieuwde Robotica nlt-module vorm zou kunnen krijgen.
Martin Klomp en Arend-Jan van Hilten
Met bijdrage van MiCRop Virtual Reality, Geo Citizen Science en Fijnstofmetingen.
Wetenschap door burgers, of in ons geval: scholieren, staat steeds meer in de belangstelling. Bij veel onderzoek speelt de leefomgeving een belangrijke rol. Waarnemen van die omgeving (bijvoorbeeld kijken naar planten en dieren, waterkwaliteit, bodemleven, luchtkwaliteit) is populair. Veel informatie is verbonden aan een locatie op de aarde en heeft daarmee een geo-informatie component. Waarderen van wat er in de omgeving leeft en groeit is van groot belang bij duurzame ontwikkeling, bijvoorbeeld het stimuleren van biodiversiteit. Als leerlingen vragen stellen, onderzoek doen en waarnemingen toevoegen, kan dit het wetenschappelijk onderzoek vooruithelpen.
We nemen tijdens deze workshop een duikje in de wereld van het bodemleven. Leerlingen staan er vaak niet bij stil hoe complex de relatie is tussen planten en hun omgeving onder de grond. Het inzichtelijk maken van deze interacties is in een klassensituatie vaak lastig. Vanuit de UvA wordt er gewerkt aan een nieuwe leskist die gebruikt kan worden om vanuit verschillende invalshoeken deze complexe relatie tussen planten en hun omgeving inzichtelijk te maken.
Graag introduceren we tijdens deze sessie een bètaversie van de leskist. In het lesprogramma van de leskist zit een VR-applicatie waarmee we in de wondere wereld van het bodemleven duiken. Er is onder andere de mogelijkheid om met het versturen van bodemsamples een analyse te doen naar het DNA van verschillende groepen bacteriën en zo de rol van verschillende bacteriën in kaart te brengen.
In deze workshop zullen we onder andere de VR applicatie tonen. Daarnaast geven we een inkijkje in de leskist en gaan we in gesprek over hoe we de leskist optimaal kunnen aansluiten als een mooie aanvulling op de verschillende nlt-modules. En we staan uitgebreid stil bij de rol van een leerling als onderzoeker. Hoe sluit dat aan bij nlt? Welke modules lenen zich ervoor? Aan welke vragen is onderzoek te doen? Kunnen we andere vakken laten aansluiten? Wat draagt dat bij aan duurzame ontwikkeling? Hoe werken we als scholen samen?
Reina Kuiper, Kees Denneman, Serkan Girgin en Willie Kerkhof
Deze module draait nu al een flink aantal jaren. Hij wordt gegeven op de Radboud Universiteit, en is een samenwerking tussen de universiteit en een zestal scholen in (de omgeving van) Nijmegen. De insteek is wiskunde en de natuurwetenschappen, met name natuurkunde. Omdat de module zowel door leerlingen als deelnemende docenten goed wordt gewaardeerd is er reden om te kijken of de module kan worden gecertificeerd. Zodat ook andere scholen er gebruik van kunnen maken.
In deze module geen uitgebreid overzicht van vele statistische methoden, maar een toespitsing op een aantal (relevante) toepassingen van statistiek:
Aan de hand van de theorie gaan leerlingen zelf aan de slag met de statistische verwerking van gegevens uit (eenvoudige) experimenten om zo ook echt ervaring te krijgen in de toepassing van statistiek in onderzoek.
Tijdens de workshop worden de opzet en werkwijze van de module toegelicht. Graag horen we de mening van deelnemers over de module en wat ideeën zijn om bij de doorontwikkeling tot gecertificeerde module mee te nemen. Wie geïnteresseerd raakt, kan de module natuurlijk als schooleigen module inzetten. Maar helemaal mooi zou zijn als deelnemers enthousiast worden en in de doorontwikkeling willen participeren. Bijvoorbeeld met het maken van lesmateriaal met extra toepassingen of door aanmelding als testschool.
Arno Theune